#93 - Jan Rotmans

Professor Jan Rotmans is een Nederlandse hoogleraar in transities en duurzaamheid aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is een bekend expert op het gebied van klimaatverandering, duurzaamheid en systeeminnovatie en heeft meer dan 250 wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan.

Jan Rotmans staat bekend om zijn rol als voorvechter van maatschappelijke verandering en heeft verschillende boeken geschreven over duurzaamheid, waaronder "In het oog van de orkaan" en "Omarm de chaos". Hij is oprichter van ICIS, Drift, Urgenda (met Marjan Minnesma) en Nederland Kantelt. Jan wordt vaak gevraagd als spreker, adviseur en expert op het gebied van duurzaamheid en is regelmatig te zien in de media.

In de podcast vertelt Jan dat hij altijd met grote problemen als het klimaat bezig is. Hij heeft echter geleerd dat geluk, zeker in het geval van een persoonlijke crisis, in de kleine dingen zit. Jan vertelt dat zijn kinderen op jongere leeftijd ernstig ziek waren. Hij was in die tijd erg succesvol, maar in zo'n situatie wordt je volgens hem heel klein. Hij deelt een aangrijpend verhaal over zijn dochter en dat zijn theorieën en ratio hem op dat moment niet hielpen. Het was een wonder dat maakte dat ze overleefde. Twee jaar geleden werd ze helaas weer ziek. Toen besefte hij wederom dat hij met materie bezig was en niet met de essentie. Ook Jan zelf is nog niet zo lang geleden, na zes operaties, hersteld van een fietsongeluk. Toen hij beter werd zag hij dat als een tweede kans om de wereld een beetje mooier te kleuren. Hij heeft vervolgens diverse maatschappelijke organisaties als Urgenda opgericht. Jan vertelt het verhaal van zijn vriend die hij recent verloor en die hem deed inzien dat het altijd nog slechter kan. Hij neemt nu meer de tijd voor zichzelf. Hij vertelt dat het hem niet zozeer gaat om het vinden van geluk, maar meer over de reis naar binnen. Als je die aflegt, gaat het automatisch om zingeving, waardoor je vanzelf je geluk vindt. Volgens Jan zit geluk hem niet in tips en trucs. Geluk zit er al, de vraag is of je de tijd neemt om erbij te komen. Hij vertelt dat heel veel mensen zich niet of zelden de vraag stellen of ze wel doen wat ze het allerliefste doen. Volgens Jan spelen heel veel mensen een verkeerde rol in het leven. Volgens hem zijn mensen kuddedieren en hebben we de natuurlijke neiging om mee te gaan in de ratrace. Onderzoek toont echter aan dat welvaart ons geen geluk gaat brengen. De media praat ons echter wel aan dat het daarin zit en daarom gaan we, kuddedieren die we zijn, daarin mee. Jan meldt dat 70% van onze kinderen lijden onder Ecodepressies. In de basis is ons schoolsysteem debet aan dit probleem. We gaan kinderen rubriceren in plaats van dat we naar het individu kijken. Hij legt uit dat het tegenwoordig alleen gaat om efficiëntie. Eigenlijk heeft hij een enorme hekel aan dat woord, omdat het dan niet meer gaat om de mens. Jan legt uit dat alle mensen samen het systeem zijn, in die zin hebben we dus ook invloed op veranderingen. Het gaat dus allemaal om ons gedrag. Als wij ons gedrag aanpassen, kunnen we de omgeving veranderen en de omgeving weer een groter gebied en zo kunnen we ook als individu verschil maken. Jan geeft een paar voorbeelden over hoe kleinere initiatieven grote veranderingen te weeg hebben gebracht. Volgens hem bereiken we het kantelpunt als 25% van de mensen de verandering inzet. De rest volgt dan vanzelf. We hebben het over de verschillende vormen van groei. Jan is voorstander van regeneratieve groei; groeien samen met de natuur. Hij legt uit dat hij zijn tijd altijd ver vooruit was, maar dat hij nu gelijk loopt met de tijd. Volgens hem wisten we dat er een pandemie en een klimaatcrisis zou komen. Het is frustrerend dat wij adviezen van experts maar blijven negeren en ons niet goed voorbereiden op dingen die mogelijk kunnen gebeuren. Toch blijft hij optimistisch omdat je ziet dat we, tijdens een crisis, enorm creatief blijken te zijn als mensheid. Ook ervaart hij een positieve onderstroom, één miljard mensen die op de een of andere wijze een positieve bijdrage leveren aan een betere wereld. Hij bemerkt dat er bij heel veel mensen behoefde is aan een moreel kompas, nog nooit waren er in de geschiedenis zoveel zoekende mensen. Hij vertelt waar hij de hoop uit put voor een betere toekomst. Volgens hem wordt het op de korte termijn nog wel lastig, maar voor de langere termijn ziet hij mooie dingen ontstaan. Volgens hem zou je op de achterkant van een bierviltje een brief moeten schrijven naar jezelf met een plan voor de toekomst en jouw rol daarin. Hij feliciteert iedereen die doet wat hij echt wilt en, de mensen die dat niet doen, de moed om te breken met de weg die ze bewandelen. Zijn ervaring is dat de mensen die dat doen, daar nooit spijt van krijgen. Crisissen bieden mooie kansen op groei. Jan vertelt als laatste hoe volgens hem de periode na de transitie eruit ziet.